Білім беру ұйымдарындағы тамақтану стандарты
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2025 жылғы 4 наурыздағы №16 бұйрығымен Білім беру ұйымдарында тамақтанудың жаңа стандартын (бұдан әрі – Стандарт) енгізу бөлігінде Денсаулық сақтау және білім беру ұйымдарында бұрын қолданыста болған тамақтану стандарттарына өзгерістер мен толықтыру енгізілгенін хабарлаймыз.
Жаңа стандарт жаңа оқу жылының басынан бастап, яғни 1 қыркүйектен бастап күшіне енді.
Ол дұрыс тамақтанудың заманауи халықаралық талаптарын ескере отырып жасалған және балаларды қауіпсіз, сапалы және теңдестірілген тамақтанумен қамтамасыз етуге бағытталған.
Стандарттың талаптары көкөністер мен жемістерді тұтынуды арттыру, тұзды, қантты және майды тұтынуды азайту болып табылады. Осыған байланысты мәзірден табиғи емес тағамдар мен құрамында тұз бен қант көп тағамдар, мысалы, шұжық өнімдері, ысталған ет, шырындар алынып тасталған.
Құрамында қант бар сусындар, шырындар ашытылған сүт сусындарына, газдалмаған су, жеміс шайлары, сусындар, қант мөлшері аз компоттарға ауыстырылады.
Бұл шаралар балалар мен жасөспірімдерде семіздік, қант диабеті, жүрек-қан тамырлары және басқа да жұқпалы емес аурулардың даму қаупін азайтуға бағытталған.
Сондай-ақ, стандартта ерекше диеталық қажеттіліктері бар балалардың тамақтануын ұйымдастыруға назар аударылған: олар қант диабеті, тағамдық аллергия, глютенге, лактозаға төзбеушілік, метаболизмнің туа біткен бұзылыстары. Мәзірде дайын тағамдардағы аллергиялық реакцияларға немесе төзімсіздікке әкелетін заттарды көрсету қажет. Мәзірде аллергиялық реакцияларға немесе төзімсіздікке әкелетін заттардың болуы туралы ақпарат оқушыларға және олардың заңды өкілдеріне қолжетімді түрде жеткізілуі тиіс.
Ұйымдастырылған балалар ұжымдарында тамақтану сапасын бақылауды қамтамасыз ету мақсатында "жеуге жарамсыздық индексі" ұғымы енгізілді, бұл өткізілген тағамдардың жалпы көлеміне қатысты тамақ ішкеннен кейін табақтарда қалған тамақ қалдықтарының саны.
Бұл көрсеткішті қолдану балалардың тамақтануға қанағаттануын бағалауға көмектеседі, белгілі бір тағамдарға сұраныстың болмау себептерін анықтауға, тамақтану сапасын жақсарту және тамақ қалдықтарының көлемін азайту бойынша уақтылы іс-шаралар қабылдауға мүмкіндік береді.
Тамақтану стандартына сәйкес міндетті бір реттік ыстық тамақ үшін перспективалы төрт апталық маусымдық мәзір және жергілікті атқарушы органдардың қаражаты есебінен тамақтандыру жүзеге асырылатын білім беру ұйымдарындағы буфет өнімдерінің ассортименттік тізбесін денсаулық сақтау басқармасы бекітеді.
Қалған білім беру ұйымдарында перспективалы төрт апталық маусымдық мәзір және буфет өнімдерінің ассортименттік тізбесі стандарт талаптарын сақтай отырып, дербес бекітіледі.
Тамыз айының соңында облыстық денсаулық сақтау басқармасы мектептің перспективалы төрт апталық мәзірін және буфет өнімдерінің ассортименттік тізбесін бекітті.
Қазіргі уақытта өңірлік санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті және оның аумақтық басқармалары әкімшілікке, мектептердің медицина қызметкерлеріне, тамақтандыру қызметтерін жеткізушілерге арналған тамақтану стандартының талаптарын түсіндіру бойынша оқыту семинарларын өткізуді жалғастыруда.
Тамақтану стандартын іске асыру білім беру ұйымдарында тамақтану сапасын және балалардың денсаулығын жақсартуға бағытталған.