Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы жыл сайын Еуропалық иммундау апталығын өткізеді, биыл Еуропалық иммундау апталығы 2025 жылдың 27 сәуір мен 3 мамыр аралығында «Жаппай иммундау – адамның қолынан келеді» ұранымен өтіп жатыр.

Еуропалық иммундау апталығының мақсаты - әр адам үшін ұзақ және салауатты өмір сүруге ықпал ететін вакциналарға тең құқықты және кең көлемде қол жеткізудің маңыздылығын атап өту.

Еуропалық иммундау апталығының негізгі міндеті:

Вакцинацияланғандардың және вакцинациялан -бағандардың денсаулығын ұжымдық иммунитет арқылы қорғау үшін вакциналардың қалай жұмыс істейтіні туралы хабардарлықты арттыру.

Вакцинацияның арқасында жұқпалы аурулар бойынша

*2002 жылы (2011 жылы қайта) Қазақстан полиомиелитсіз аумақ ретінде сертификатталды.

* Жабайы вирус - полиомиелиттің айналымы Пәкістанда, Ауғанстанда жалғасуда, бұл дегеніміз инфекцияның елге әкеліну қаупін сақтайды.

Соңғы жылдары екпеге бағынатын келесі жұқпалы аурулар бойынша сырқаттанушылықтың төмендеуі байқалды:

- қызамық - 2 мың еседен астам (1998 жылы 15346 жғ. 2024 жылы 11 жғ.дейін.);

- паротитпен - 46 еседен астам (1998 жылы 5490 жғ. 2024 жылы 118 жғ. дейін);

- халық арасында «В» вирустық гепатитімен - 70 есе (1998 жылы 3943 жғ. 2024 жылы 57 жғ. дейін.), ал осы инфекцияға қарсы егілген балалар арасында 136 есе («В» вирустық гепатитіне қарсы вакцинация 1998 жылдан бастап енгізілді 1998 жылы 953 жғ. 2024 жылы 7 жғ.дейін.);

- дифтерия (2009 жылдан бастап), полиомиелит (1996 жылдан бастап) жағдайлары тіркелмеген;

- сіреспенің жекелеген жағдайлары тіркелуде, олар негізінен екпе алмаған адамдар арасында тіркеледі.

Қазақстан Республикасының профилактикалық егулерінің ұлттық күнтізбесі 13 жұқпалы ауруға қарсы иммундауды қамтиды. ҚР егу күнтізбесі үздік әлемдік тәжірибеге сәйкес келеді. Денсаулық сақтау министрлігі Қазақстанда тіркелген инфекциялар аясында күнтізбені үнемі қайта қарап отырады.

Өткен жылы Ұлттық күнтізбеге 11 жастағы қыздардың адам папиллома вирусына қарсы вакцинация енгізілді. иммундау науқаны былтырғы жылдың қыркүйегінен басталды. Біздің облыста 11 жастағы 1559 қыз және 12-13 жастағы қыздарды толықтырып иммундау кезінде 1986 қыз егілді. Иммундаудан кейін қолайсыз көріністер тіркелген жоқ.

Елімізде жыл сайын шамамен 5 млн.адам вакцинацияланады, оның ішінде жоспарлы иммундау кезінде 1,3 млн. бала егіледі. Сатып алуға 30 млрд теңгеден астам қаржы жұмсалады.

Облысымызда жыл сайын 26000 – ға жуық бала егіледі.

Облыста 2025 жылдың 3 айында қызылшаның 47 жағдайы тіркелді, аурудың тіркелуінің төмендеу үрдісі байқалуда (қаңтар – 16, ақпан – 23, наурыз – 8.

Өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда сырқаттанушылықтың 4,9 есеге төмендеуі байқалады (2024 жылдың 3 айы - 231 жғ.).

Вакцинамен басқарылатын инфекциялардың тіркелуінің себептерінің бірі - профилактикалық екпелермен қамтудың төмендеуі және халықтың иммундық емес қабатының қалыптасуы.

Қызылша жағдайларының ішінде 96% (45 жғ.) егілмеген.

Сондай–ақ, 2025 жылдың 3 айында облыс бойынша көкжөтелдің 13 жағдайы тіркелді, аурудың тіркелуінің төмендеу үрдісі байқалады (қаңтар – 7, ақпан – 5, наурыз-1).

Өткен жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда сырқаттанушылықтың 4 жағдайға төмендеуі байқалады (2024 жылдың 3 айы - 17 жғ.).

Көкжөтел жағдайларының ішінде 100% (13 сл.) егілмеген.

Вакцинамен басқарылатын инфекциялардың тіркелуінің негізгі себебі ата–аналардың профилактикалық екпелерден бас тартуы болып табылады, 2025 жылдың 1 тоқсанында біздің облыста 547 екпеден бас тарту тіркелді, бұл өткен тоқсанмен салыстырғанда екпеден бас тартудың 6%-ға өсуі байқалады (2024 жылдың 1 тоқсаны - 514).

Профилактикалық егулердің маңыздылығы туралы санитарлық-ағарту жұмысы барысында 2025 жылдың 1 тоқсанында бұрын бас тартқандар қатарынан 21 бала егілді (Петропавл қ. – 10, Есіл ауданы – 5, Жамбыл ауданы – 2, Ақжар, Аққайың, Қызылжар және Тимирязев аудандарында 1 адамнан егілді).

Ақпараттық-түсіндіру жұмыстарын жүргізу және ата -аналардың вакцинация туралы сенімді ақпарат алуы үшін 7701 байланыс орталығы бар, оған жұмыс уақытында барлығы қоңырау шалып, вакциналар туралы ақпарат ала алады.

Сондай-ақ, Қазақстанда https://egu.kz бірыңғай порталы жұмыс істейді, онда иммундаудың барлық аспектілері туралы қол жетімді ақпаратты табуға болады.

Жұқпалы ауруларға қарсы профилактикалық екпе алуға, өздеріңізді және жақындарыңызды қорғауға шақырамыз.

Азық-түліктің уытты инфекциясы (АУИ) – бұл адам ағзасынан тыс, көп жағдайда тамақ өнімдерінде пайда болатын бактериялардың тіршілік ету нәтижесінде пайда болатын токсиндерді жұқтырудан туындайтын ауру. Уытты шығаруға қабілетті бактериялардың түрлері аз емес. Көптеген токсиндер ластанған тағамдарда ұзақ уақыт сақталуы мүмкін, ал кейбіреулері әртүрлі өңдеуге, соның ішінде бірнеше минут қайнатуға төзімді болып келеді. Азық-түліктің уытты инфекцияларына тән белгі - қысқа уақыт ішінде көптеген адам ауруға шалдығып, аурудың өршуі. Бұл әдетте инфекция жұқтырған өнімді тұтынған кезде орын алады.

Инкубациялық кезең отыз минуттан жиырма төрт сағатқа дейін созылады, көп жағдайда екі-төрт сағатты құрайды. Уытты инфекцияға келесі белгілер тән:

- жүрек айну, құсу;

- сұйық нәжіс (күніне 10-15 рет ауырсынумен болуы мүмкін);

- дене температурасының 38-390 С дейін көтерілуі мүмкін;

- бас ауруы, әлсіздіктің пайда болуы;

- терінің құрғауы.

Тамақтан уланудың алдын алу. Аталған шаралар сізге және сіздің жақындарыңызға тағамдық уытты инфекцияны болдырмауға көмектеседі:

- жеке гигиена ережелерін сақтау: тамақ дайындамас бұрын және тамақ ішер алдында, дәретханаға барғаннан кейін, көшеден келгеннен кейін қолыңызды сабынмен мұқият жуу керек;

- пайдалануға дайын және шикі өнімдерге бөлек бөліп-турауға арналған тақталар мен пышақтарды қолданыңыз;

- сатып алынатын өнімдердің қаптамаларында көрсетілген жарамдылық мерзімдерін, сақтау шарттарын мұқият қадағалаңыз;

- тез бұзылатын өнімдерді сақтау және дайындау шарттарын сақтау. Тез бұзылатын өнімдерді ұсынылған температуралық режимді сақтай отырып, тоңазытқышта сақтаңыз. Тез бұзылатын өнімдерді (ет, балық, тауық жартылай фабрикаттары және т.б.) пісірген кезде жеткілікті термиялық өңдеуден өткізіңіз;

- көкөністерді, жемістер мен жидектерді мұқият жуып, қайнаған сумен шайып жіберіңіз;

- ыстық елдерге саяхаттау кезінде: тек бөтелкедегі суды ішіңіз, жабық ыдыстағы мұзсыз сусындарды алыңыз.

Тамақтан улану жағдайлары көбінесе ыстық мезгілде болатынын ескеріп, мұқият және сақ болыңыздар.

Күн жылыған соң табиғаттағы кенелердің белсенділік кезеңі басталды, кене шағудың эпидемиялық маусымы жыл сайын сәуірден бастап қазан айларына дейін жалғасады.

Сәуір айының басынан бастап кене шағуы жағдайлары тіркелді. Оның ішінде 14 жасқа дейінгі балалар арасында жағдай.

Кенелер - кене энцефалиті, кене сүзегі, кене боррелиозы (Лайм ауруы), геморрагиялық қызба және т.б. сияқты көптеген жұқпалы аурулардың қоздырғыштары ретінде қауіпті. Ең қауіптілердің бірі кене вирустық энцефалиті. Аурудың маусымдылығы кенелердің жаппай көбеюімен байланысты (мамыр-маусым айлары).

Кене энцефалиті – орталық жүйке жүйесінің басым зақымдануымен болатын жіті инфекциялық ауру. Аурудың салдары: мүгедектік пен өлімге әкелетін денсаулықтың толық тәуір болуынан, бұзылуына дейін.

Кене энцефалитінің вирусы адамға негізінен жұқтырған иксод кенелердің сору арқылы беріледі. Кенені езгенде немесе тістеген жерлерді тырнағанда вирус теріге жағылған кезде де аурудың пайда болуы мүмкін.

Профилактикалық шараларының жүйесі кенелердің шабуылының алдын алу және аурудың арнайы профилактикасы деп аталатын шаралардан тұрады. Қызметі кене энцефалитінің табиғи ошағында болуымен байланысты адамдар профилактикалық иммундауға жатады.

Кене шағудың спецификалық емес профилкатикасы үшін әдетте ұзын жеңді киім кию ұсынылады. Киімнің ашық түсіне артықшылық беріледі, өйткені қара кене ашық түсті киімде жақсы көрінеді.Әдетте кенелер жәбірленушіні шөпте немесе бутаның бұтағында отырғанда күтеді. Кенелер 1,5 метрден жоғары көтерілмейді, сондықтан олар адамның аяғына жабысады және соруға ыңғайылы жер іздейді. Кенелер баяу жәндіктер, адамның киіміне немесе денесіне түскенде бірден сормайды, жорғалап орынды жерді таңдайды. Сондықтан өзіңді және өзара тексеру тиімді. Кремдер, гельдер және аэрозольдер түрінде репелленттерді қолдануға болады.

Мемлекеттік тапсырыс шеңберінде сәуір айында Айыртау ауданының Айыртау және Лобаново ауылдарында кенеге қарсы дезинсекциялық іс-шаралар өткізілді, сондай-ақ ағымдағы жылдың қыркүйегінде қайта жоспарлануда.

Кенені тапқаннан кейін, оны күшпен жұлып алуға тырыспаңыз. Кене теріге ауыз қуысының көмегімен жақсы бекітіледі және сіз кененің денесін жұлып алып, «басын» қалдырып, қатты қабыну реакциясын тудыруы мүмкін. Кене шаққан орнын этил спиртімен немесе одеколонмен өңдеңіз, содан кейін денені басына мүмкіндігінше жақын ұстай отырып, кенені лассо-қаламымен, пинцетпен немесе қарапайым жіппен өзіңіз тартып алуыңыз керек. Кенені құмыраға, пластикалық көпіршікке немесе су бөтелкесіне салыңыз. Екі күн ішінде оны талдау үшін зертханаға апару керек. Жараны йодпен немесе спиртпен өндеңіз.

Кенені алу үшін майды, майлы кремді қолдануға болмайды! Бұл жағдайда оның демалуы бітеліп, сілекей мен қоздырғыштарды рефлекторлы түрде қанға жібереді, осылайша инфекция қаупін арттырады. Қолыңызды сабынмен мұқият жуыңыз.

Кене шағып алған адамдарға медициналық көмек, кеңес беру және медициналық бақылау үшін тұрғылықты жері бойынша емханаға бару ұсынылады.

ҚР ДСМ СЭБК Солтүстік Қазақстан облысының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті Солтүстік Қазақстан облысының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті мен оның аумақтық бөлімшелерінің қызметіндегі сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне ішкі талдау нәтижелерін жария талқылауды өткізуді жоспарлап отыр.

Іс - шараны өткізу күні-2025 жылғы 20 мамыр. Қатысқысы келетіндер 8 (7152) 52-04-05 телефоны арқылы хабарласа алады.

2025 жылғы 30 сәуірде СҚО санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаментінде келесі тақырыптар бойынша семинар өтті: «Жазғы сауықтыру лагерьлеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар, тамақтануды ұйымдастыру және медициналық қамтамасыз ету», сондай-ақ «Балалар сауықтыру ұйымдарында тамақтан уланудың алдын алу».

Семинарға лагерь директорлары мен әкімшілік өкілдері, медициналық қызметкерлер, аумақтық білім бөлімдерінің басшылары мен әдіскерлері, сондай-ақ аумақтық санитариялық-эпидемиологиялық бақылау басқармаларының мамандары қатысты.

Семинар барысында келесі мәселелер қаралды:

• халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы қолданыстағы заңнамаға сәйкес балалар сауықтыру ұйымдарына санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды беру тәртібі;

• жазғы лагерьлердегі тамақтану мен медициналық қызмет көрсетуді ұйымдастыруға қойылатын талаптар;

• балалардың тамақтан улануының алдын алу шаралары.

Кездесу соңында қатысушылар өзара пікір алмасып, қойылған барлық сұрақтарға жан-жақты жауаптар берілді.

Жамбыл ауданына жұмыс сапары барысында Солтүстік Қазақстан облысының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаментінің басшысы Жұматаев Ә.Т. аудан әкімі А.Б. Бектасовпен бірге «Лесная поляна» балалар сауықтыру лагеріне барып, оны ағымдағы жөндеуден өткізу және балаларды сауықтыру мен демалысты ұйымдастыру мақсатында қабылдауға дайындау мәселелерін талқылады.

Сонымен қатар, департамент басшысы күрделі жөндеу жұмыстары басталған аудандық санитариялық-эпидемиологиялық бақылау басқармасының ғимаратын аралады. Қазіргі уақытта мердігер ұйым шатырды, еден жабындарын және ағаш арқалықтарды бөлшектеу және ауыстыру жұмыстарын жүргізіп жатыр.

Сапар барысында аудандық санитариялық-эпидемиологиялық бақылау басқармасының ұжымымен жұмыс кеңесі өткізілді.

Кеңес барысында ауыз судың қауіпсіздігі мен сапасына бақылауды қамтамасыз ету мәселелері қаралды.

Инфекциялық және паразиттік аурулар бойынша эпидемиологиялық қадағалауды қолданыстағы нормативтік құқықтық актілерге сәйкес қамтамасыз ету жөнінде тапсырма берілді.

Профилактикалық екпелермен, соның ішінде АПВ (адам папиллома вирусына қарсы) вакцинамен қамтуды арттыруға ерекше назар аударылды. Басқарылатын инфекцияларға қарсы иммунопрофилактика мәселелері бойынша халық арасында ақпараттық-түсіндіру жұмыстарын күшейту қажеттігі атап өтілді.

Әдеп жөніндегі уәкіл — Департамент басшысының орынбасары Самат Барменбаев мемлекеттік қызмет саласындағы Қазақстан Республикасының заңнамасы талаптарын, Әдеп кодексінің ережелерін және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл шараларын түсіндірді.

Ол қызметтік өкілеттіктерді орындау кезінде жеке және заңды тұлғалардан материалдық сыйақы мен сыйлықтар алуға жол берілмейтінін еске салды. Сондай-ақ мемлекеттік органның автокөлігі мен мүлкі тек қызметтік мақсатта пайдаланылуы тиіс екенін ерекше атап өтті.

Кеңес соңында мемлекеттік қызметшілер диалог форматында өздерін қызықтырған сұрақтарын қойып, толыққанды жауаптар алды.